1.

Remonstrantie ende vertoch aende . . Staten Generael vande Vereenichde vrije Nederlanden, mitsgaders
de Princelicke Excellentie Graue Mauritz van Nassauwe, . . . Adrnirael vande zee, bij Steuen vander Haghen
ouergegeuen .

De geneygentheyt, lust ende yuer die den requestrant van jonex aen heeft geleyt, gedreuen ende ge-
porret om verre leggende landen to versoecken ende to doorsien, heeft sulcx matter tijt aengenomen, dat
hij daer door ten hoochste getracht ende gearbeyt heeft eenige vruchten in toecomende tijden tot prou-
fijt ende weluaert sij ns vaderlants voort to brengen, als oock met de hulpe Goodts tot effecte gecomen
ende de werelt nu kennelicken geworden is . Dwijle hij den eersten inventeur ende aenvanger is geweest
vande nauigatie door de strata van Gibraltar op de cust van Valencen, Catalonia ende Genua, waer door
de scheepvaert op Italian seer aengewassen ende gemeen is geworden, tot groot vordel ende proufijt vande
Hollantsche ende Zeelantsche schepen, die aldaer nosh dagelicx trafycqueerende sijn. Waer nae als den re-
monstrant seeckere voyagie in Guyneam gedaen hadde ende inden iaere 1599 als Admirael van drie schepen
gesonden was tot Bantam ende de naestleggende landen, omme aldaer de handelinge to versoecken ende
van daer nae de Molucken varende, alsulcke kennisse vande gelegentheyt van hat eylant Ambona (hat welcke
met goede redenen geseyt mach worden de poorte, fortresse ende inganck der seluer) gecregen hadde, dat
de selue plaetse hoochnodich was (soo wij die handelinge op de voorsz . Molucken wilden behouden ofte
vrijlick gebruycken) hat waer met vruntschap ofte met gewelt to vermeesteren, en heeft





2.
tsedert niet naegelaten bij de hant to nemen ofte to versoecken hat welcke eenichsins daer toe conde ofte
mochte strecken . Waer door hij hem oock met sijn schip, hoewel met groote allendicheyt ende moyten, voor hat
casteel aldaer heeft laeten gebruycken, ten versoecke vande inwoonderen, vianden der Portugesen, die met hulpe
der Jauanen tselffde doeri belegert hadden , daer hij aisdoen de gelegentheyt, situatie ende sterckte van hot
voorsz . casteel soo veel mogelicken was doorsien ende doorgrondet, oock in goods aliance ende verbont met
de inwoonderen getreden is, ende alsoo den wech bereyt tot de conquests ende veroueringhe der seluer
landen , die naemaels gevolcht is , to weten in sijne andere voyaghe wanneer den remonstrant niettegen-
staende verseheyde ende meenichfuldige verhinderingen, iae ongelooffelicke hertsweer ende moyten, door
de hulpe Goodts alleen sijn voornemen to wege gebracht ende VV EE . vanden archipelago van Ambone ende
sijne eylanden meesters gemaeckt heeft tot groot vordeel ten proufijt van hot Vaderlant ende Oost-Indische
Compagnie, iae meerder als men dseluer bewynthebberen heeft connen persuaderen . Het weicke nochtans
tsedert dien tijt genoch openbaer ende alle daghe seeckerder is geworden, dies niettegenstaende hij remon-
strant voor alle sijne moyten ende diensten niet alleen niet bij haerluyder behoirlick gerecompenseert, nemaer
oock (soo hij hem last beduncken) onbeleefdelicken getracteert wort . Omme hot weicke naerder to vertho-
nen, is warachtich, dat de remonstrant Steuen vander Haghen inden iaere 1603 bij de bewynthebberen vande
Oost-Indische Compaignie voor Admirael ouer de eerste vloote vande tieniaerighe rekeninghe, met gagie van
285 gulden ter maent is aengenomen, dock met solemnele vaste bedonge condition bij also verre den eersten
Admirael die hem soude volgen meerder maentgelden werden toegeleyt, hij insgelijcx soc veele soude genie-
ten ende sijne gagie ter seluer somme soude verhoocht werden. Het weicken hem niet alleen den borgemees-
ter Gerrit Bicker, die don hot woort voerde, maer hebben cock alle de andere daer tegenwoirdich sijude
is bewynthebberen hem daer op de hant gegeuen ende geluck op de voyage toe gewenscht.





3.
In deese aenneminghe en werden int minste geen mentie gemaect nochte eenich verhael gedaen aenden
remonstrant om oorloghe to water ofte to lands to voeren, ofte eenighe conquests ende affbreuck op den
viant to doers, ende dat niet sonder groote verwonderinghe vanden seluen , naedemael hij int ouercomen
van sijne eerste reyse, die bewynthebberen soo goede ende claere onderrichtinge vande lands ende archipe-
lago van Ambona gedaen hadde , hoe dat hot selue met sijn casteel bij de Portugesen gefortifieert ende
gehouden , dwers inde wege ende hot vaerwater van Bands ende de Molucksche eylanden gelegen was,
waer ouer tselue seer wel version ende met sterek garnisoen beset werden, sulcx dat daer de helfte meer
Portugesen als in alle de Molucksche eylanden warm wonende ; daeromme soo de Hollanderen hun daer aff
conden meesters makers, datse aldan lichtelicken alle de omliggende landen met de Molucken tot harm
wills souden gecrij gen . Waeromme de remonstrant vermoeyde ofte dat den Admirael Warwij ck , die met 14
schepen vuytgevaeren was, daertoe commissie mochte hebben ofte dat de bewynthebberen, naedien sij ver-
staen hadden dat de Generael Andrews de Furtado de Mendossa die selue landen nu vorder ingenomen, ver-
sekert ende versterckt hadde, van deselue to conquesteeren despereerden, ofte hot selue geheelicken ver-
geet ende vuyten hoofde most geseten hebben, daer nochtans haerluyder meer wen gelegen was, als wen
eenighe plaetse van Oost-Indien, soo sij inde handelinge van de nagelen, muscaten ende folio wilden
blijven . Doch nae sommighe daege als de aenneminge geschiet was, worden den remonstrant den artyckel-
brieff behandieht, omme dselue to doorlesen, waer meede van geene oor}oge vermaent en words dan al-
leenlicken van de viote to defenderen tegen alle tie geene die dselue souden willen beschadigen ende die
verder in goods ordre to houden naer behooren, sulex dat hij daer niet tegens hebbende to spreecken, dselue
met de ordonnantie bij sijne Excellentie onderteyckent belooft heeft nae to comen ende met sods bevesticht,
as oock meede de instruction





4.
bij de Bewynthebberen berampt ende noch to ramen, dock niet anders denckende, ofte de instruction souden
wesen accordeerende ende conform de principals aenneminghe ende den artyckel brieff, hem daer ouer voorgehouden,
ende dat aMes den coophandel ende negotiatie in Indien soude aengaen, dwijle oock in sijnen eedt van geene oorloge
ofte secrete instructie voorgehouderi en words . Doch den remonstrant met sijne viote opde voyage sijnde,
soo heeft hij seeckere toegesegelde secrete instructie in eon doose onder andere gevonden, daer bouen op ge-
screuen stondt dat men dselue, ontrent onder de linie aequinoctiael comende, soude openen, hot welcke oock
ordentelick alsoo gedaen is . Dan heeft met sijnen Raet dselue sonder enighe subsignatie bevonden, wesende
van geheelen anderen inhout als daer toe aenneminghe 500 van hem als alle de vloote gedaen was, waer ouer
oock veele onlusten ende swaricheyden ontstonden, doordien meest alle de schippers ende commisen alle-
geerden ongehouden to wesen suicke ongeteyckende instructie, dselue eon cartebelle noemende, nae to volgen,
to moor S00 sij niet aengenomen en warm omme crijch of oorloge to voeren, maer dat se coopluyden warm
ende voor suicke de reyse begost hadden, seggende voorts dat sij haer voick tot bootgesellen ende niet
als soldaten aengenomen hadden, die selue daer toe stijuende ende ophitsende . Het gaff den remonstrant
oock seer vreempt ende wonder dat suicke instructie sonder eenighe sijne voorweeten, die dock de bests
kennisse vande landen aldaer hadde , geconcipieert ende hem geobtrudeert was , als die meerder tot ach-
terdeel vande Oost-Indische Compaignie soude gestreckt hebben, iae dat hem geheel vreempt ende periculoos
soude geweest hebben van Malacca nae de Molucken to loopen





5.
ende daer de vianden to soecken , achter rugge latende de stercke plaetse van Ambona, die
sulcx versien ende soo bequamelicken gelegen was, dat geen ander meerder verhinderinge ende affbreuck
soude hebben connen gedoen, daer ter contrarie dselue verouert hebbende, de poorte geopent ware omme alle
de omleggende eylanden oock de Molucken vrijlick to gebruycken. Daeromme hij niet tegenstaende sijne aen-
neminghe ende de onwillicheyt sijns volcks, alleenlicken regard nemende tot het meeste proufijt ende or-
baer dat hij sijn vaderlant ende meesters conde doen, dwijle hij de bests kennisse hadde vande landen aldaer
in sijn eerste voyage vercregen ende al enighen wech tot de conquests van die bereyt, geenen arbeyt ende
moyten geschout en heeft , mast alle vliet ende neersticheyt voorgewent omme het volck to contenteren
ende tot sulcken noodighen aenslach to trecken, verhopende meede indien hij tselue to weege conde bren-
gen, daer voor heerlicken soo vande H . M . H. Staten Generael als de Oost-Indische Compaignie gerecompenj
seert to worden. Waer toe merckelicken de genaede Goodts sijnen ijuer geholpen heeft, hoe wel met groote
hooftsweer ende onlust die hij gehadt heeft in het onwillich volck, die hem seyden tot geene oorloge
aengenomen to wesen, daer toe to brengen . Want alsoo de Portugesen vernamen dat hij den seluen Ad-
mirael was die voor sommige iaeren i hulpe vande inwoonderen van Ambone ende Jauanen haer casteel
net sijn schip belegert ende dselue inwoonderen belooft hadde sijn devoir to doen omme een grooter ar-
made vae sijne Princen gsonden to werden ende haer van haere gemeene vianden to verlossen, sijn met
sulcken scrick bevangen geworden, sorgende dat het geheele lent van Ambona tegens haer soude opstaen,
datse terstont den remonstrant aengesocht hebben omme met hem to accorderen ende het casteel in
sijnen handen to leueren met alle de admunitie daertoe behoorende , wesende ouer de 83 ofte 84 metale
stucken, op omtrent 500 baeren nagelen geestimeert, waertoe sij noch de helfte vande nagelen die sij had-
den, voor





6.
een rantsoen souden geuen . Welcke een seer heerlicke victorie was voor de E . H . M . H . Staten,
mitsgaders de Oost-Indische Compaignie ende soo die de Portugesen selfder noemden uma victorie Real ofte

een conelicke victorie . Waer ouer oock de inwoonderen seer verblijt warm, principalicken die doen vuyt harm
goederen veriaecht ende vuyt haere landen door de Portugesen, die hun absolute meesters met hulpe vande
armade die Don Andrea de Furtado deer gebracht hadde, voor weynich tijts gemaect hadden, verdreuen
ware n, die welcke hij weder in haere goederen gestelt ende haere benomen landen gerestitueert heeft, daer-
omme zij niet tegenstaende dat se geheel verarmpt ende weynich middelen warm hebbende, nochtans
door den capiteyn Hyto met sijne vrinden niet en hebben willen naelaeten den remonstrant nee haere
cleyn vermogen to vereeren ende hem een boort to brengen ontrent 200 corf'kens gedroochde naegelen,
dselue hem presenteerende met schreijende oogen ende seggende dat se hun scaemden met soo cleyne gifte
hem to beschencken, die wel tien mael meerder verdient hadde, als die van soo verre landen deer geco-
men was haer vuytte tyrannie haerder vianden to verlossen ende sijn lijif ende lenen deer voor hadde
geauontuert ende in perijckel gestelt . Weicke nagelen den remonstrant aist behoirde in danek ontlangen
heeft ende bevonden hebbende dat dselue 2566 ponden swaer gewichte waren wegende , heeft se voorts
mt casteel bij des Compaignies nagelen laten storten ende met de selue doen schepen ende ouergebracht,
niet twijfelende ofte de Bewinthebberen en souden die hem niet alleen wel laten behouden, nemaer voor
sijne getrouwe diensten buyten sijne aengenomen last gedaen , daer toe nae de billickheyt recompenseren .
Deese veroueringhe van Ambone met de archipelago aldus geschiet sijnde (hot weicke met goods rede-
nen de eerste conquests ende memorabile vietone vande Geconfedereerde Neederlanden





7.
in Indien genoempt mach worden) ende dat sonder enich verlies van voick ofte sonder eenighe scale
to lij den, iae met groot aensiende vordel ende tegenwoirdich proufijt soo datelicken hot schip tloorn met
700 baron der gerantsonneerde nagelen geladen worden ende nosh wel ontrent 500 baron daer aff op de
boomen to plucken stonden, waer toe de compaignie nosh daechgelicx meerder ende om eon vijie prijs
daer vuyt is treckende, sulcx dat weynich andere in deese landen als die gecomen sijn, soo heeft den
remonstrant de meeste moyten ende swaricheyt noch aenstaende voor handen gehadt door lien Ambona
ende de naeste eylanden bij verscheyde voickeren bewoont worden, die weicke niet alleen van diverse
religion als Papistisehe, Mahumetistisehe ende Heydensche verdeelt, maer oock door de voorgaende oor-
loghen in groote partijschap stcmden ende nochtans met malcanderen mosten vereenicht ende gereconsili-
eert sijn, euenverre men die landen in verseeckerheyt ende met proufijt wilden behouden, dwijle die noch
dagelicx den anderen hostiliteyt verthoonden, waer door ten lesten de mine ende het verderif soo vande
landen als luyden soude hebben moeten volgen, hier toe den remonstrant hoochnodich is geweest sijn vuy
terste to employeren ende hem to swaerder viel, ouermits sijne bequaemste Commisen doen al gestoruen
warm ende de andere noch seer cranek laghen, daer bij de hitte der daghen ende onbequaemheyt des tijts
seer verdrietich vielen , dock heeft ten lesten door groote instantie ende menichfuldige aenporringe nae
5 ofte 6 maenden den voorsz . twist der inwoonderen met een goet genoegen van parthijen ten eynde ge-
bracht, waer nae hij oock de hoofden der seluer opt casteel bij den anderen vergadert sijnde, voorgehou-
den heeft wat moeiten en costen hij tot conseruatie van haerluyden gedaen hadde, omme haer vuyt de
slauernije haerder vianden to verlossen, dat daeromme het tot haerluyder weluaert soude strecken ende noo-
dich wesen datse haer begauen onder de gehoorsaemheyt vande E . H . M . H . Staten Generael etc . sijne
Princen, die aisdan voor hunluyden souden sorge dragen





8.
datse mochten van haere vianden de Portugesen bevrijt blijuen . Waer inne sij to samen willich sijnde
soo wel de Heydenen ende Mahumetisten als de Portugesche Christenen den behoorlicken eedt van getrou-
wicheyt aen de H . M . H . Staten etc . gedaen hebben, ende sij alsoo bij den remonstrant voor ondersaten der
seluer aengenomen geweest, sulcx dat de Portugesen noyt in die landen soo machtich sijn geweest als de
onsen nu sijn, ouermits die meeste inwoonderen haere vianden bleuen, stadich tegens de selue oorlogende,
tot groot achterdeel van beyde ende verderif van het gewas der seluer landen . Waer nae alsoo den remon-
strant op het casteel van Ambona eenen Gouerneur, Capiteyn, Vaendrager ende andere noodighe Officieren
neffens ontrent 90 mannen tot bewaringhe van het seine gestelt ende die inden naeme vande H . M . H .
Staten als souveraine princen vande geconquesteerde landen van Ambone den eedt affgenomen hadde, ende
nae Banda gestylt was , omme de saecken die aldaer seer getroubleert waren to redresseren ende de hande-
linge weder in ordre to brengen, is hem nieuwe swaricheyt ende moyten ouer de hals gecomen, sulcx dat
daer door bijnae de voorgaende sijne victoire to scande gebracht soude sijn geweest, ten warre het Godt na-
mentlick versien ende den remonstrant, doen alleen met sijn schip daer sijnde sonder andere hulpmid-
delen , ingegeuen hadde , omme to remedieren die desordre under het volck inden casteele gestelt opge-
reesen, dwelcke in sijn absentie alle eedt ende beloften achterrugge stellende ende tegens haere ouericheyt op-
staende, vuytdruckelicken voorweten (sic) dat se daer geensins van meeninge waren to blijuen, dat haer
cracht ende gewelt geschiedde soo men haer voor soldaten daer wilds laeten, die maer als bootsgesellen
tot regieringe ende bedieninge van haerder schepen aengenomen waren . Pit alles to weege gebracht heb-
bende als voor verhaelt is sonder eenige scads, met grout voordeel ende proufijt van sijne meesters





9.
ende tot Amsterdam comende met hoops van heerlicken nae sijne moyt ende verdiensten als behoorde gere-
compenseert to worden . Dan heeft buyten sijne meeninge de heeren Bewinthebberen geheel anders gesint
gevonden, die welcke hem doen voor antwoirt gauen dates bouen sijne maentgelden hem niet schuldich en
waren, oock niet to recht en moisten moat sijn conquest was ofte moat vordeel hij daer meede voor haer vuyt
gerecht hadde, daer beneffens hem noch onthoudende de naegelen die hem bij de Ambonesen vuyt saecke
vande voorsz . conquests geschenckt waren ende oock weygerende hem het supplement vande maentgelden,
datse den naevolgenden admirael meerder belooft hadden, waervan de remonstrant doers noch goon vaste
kennisse en hadde , alleenlicken hem latende behouden seecker robijn iuweelken, hot welcke hem remon-
strant tegens een ander sijn iuweelken bij den Coninck van Calcchouten, wanneer hij den geheelen nacht bij
den seluen sij nde , hot verbont ende alliance tusschen de H . M . H . St. ende den voorsz . Coninck ende Key-
ser van Malabaren to weege brochte, vereert ende tot een memorie van hem geschoncken is , dat bij haer-
luyden seer grout ende hooch, hoewel tegens de waerheyt estimeert words . Waer ouer den remonstrant,
aenmerckende de onbeleefdicheyt der voorsz . Bewynthebberen, voor dien tijt gesupersedeert heeft ende sijn
vordere pretension achterwegen gelaten to vervolgen tot dat dselue meerder kennisse van sijn exploict ende
naerder gevoelen van hot proufijt ende vordeel sij daer door gehadt (?), souden vercregen hebben, ende oock
hij remonstrant seeckerlick soude weeten wat maentgelden den Admirael Maetelieff, die hem eerst gevolcht
was, toegeseyt waren ende ontfangen hadden . Soo ist dan dat den remonstrant deesen voorleeden sourer de
Bewynthebberen vergadert sijnde tot Amsterdam wederom aengesproocken heeft, dates hem wilds voor
sijne grouts diensten die hij haer gedaen hadde in hot conquesteeren van de landen van Ambona ende haer-
luyden flu kennelicken genoch waren, een eerlicke recompensie toch nae haer eygen believers ende goitdunc-
ken toeleggen ende voorss laeten volgen de naegelen hem bij de Ambonesen vereert, mitsgaders hot sup-
plement van sijne maentgelden, wesende 105 gulden, die den Admirael Maetelieff alle maenden moor ge-
trocken heeft ende den remonstrant





10.
vuytdruckelicken toegeseyt ende als vooren verhaelt belooft waren, waer op de eerste petitie vande recompensie
ende behoorlicke belooninghe der diensten , bij haerluyder geantwoort is , dat hij doen twee ofte drie iaeren
geswegen hebbende, scheen alleenlicken door Maetelieff, Wolfart Harmansz . ende Hans Bouwer opgemaeckt ende aen-
geporret to worden omme haerluyder gelij ck sij luyden deeden, moylicken to vallen met alsulcke recompen-
sie ende vereeringe to versoecken, daer hij vuyt saecke van sijne secrete instructie gehouden was alle goeden
dienst to doen ende het meeste proufijt van sijne meesters to soecken, vorder dat hij hunluyden geene mees-
ters vande landen van Ambone , nemaer de Heeren Staten hadde gemaect die hem oversulcx ende niet
sijluyden maer coopluyden wesende, behoirden to recompenseren . Aengaende de nagelen den remonstrant
bij de Ambonesen vereert, seyden dselue de Compaignie to competeren vuyt crachte vanden 47 artikcle
vande eerste instructie ofte artijckelbrieff hem voorgehouden ende meede gegeuen . Opde derde petitie
vande verhooginge ofte vervullinge der maentgelden, verclaerden haer sulcx niet indachtich to weesen nochte
hetselue niet aengeteyckent to vynden, oock dat op de maentgelden van Maetelieff, ouermits die selfi's een
Bewinthebber was, niet en stout to letter, als die wel enich vordel voor andere competeerden . Welcke ant-
woorde suecinctelicken bij den remonstrant wederleyt ende met de naevolgende corte replycque gedebatteert
is. Als dat hij voor eerst geene correspondentie met de voornoemde Admiralen in eeniger wijs was heb-
bende, iae dat hij Wolfart Harmansz . sijn leuen noyt aengesproocken en hadde, maer dat sijn stilswijgent-
heyt was met voorraet geschiet, opdat de





11.
H . Bewynthebberen daer en tusschen naerder kennisse van het profijt dat hij hun gedaen hadde mochten vercrijgen;

dat hij oock sijne saecke met de andere niet en wilde vergelijcken, als die den eersten inventeur ende beleytsman
was geweest vande conquests der lands ends archipelago van Ambone ends dselue soo in tijts hadde to wercke
gestelt, dat het misschien daer nae to vergeeffs soude bij andere getenteert hebben geworden, dwijle de
Portugysen de inwoonderen haere vianden versch vermeestert hadden ends haerluyder dagelicx meerder versterckten,
oock in handelinge stonden met de Bandanesen, omme dselue meede onder haer gebiet to brengen, hetwelcke soo sij
hadden connen voltrecken, ends bij den remonstrant niet en ware verhindert geweest, alle den wech ends de
handelinge op de Molucken voor de onsen soude geslooten ends benomen geweest sijn, waer toe hij, alhoewel niet
door eenighe obligatie ofte instructie verbonden was, nochtans door liefde sijns vaderlants ends hoops van eer-
licke remuneratie gedrongen is, als wiens instructie ends artikelbrieff alleenlicken tot den coophandel was
streckende, waertoe hij oock alleen aengenomen was; want niettegenstaende van eenighe andere instructie
vermaent werden, most men euenwel verstaen dat dselue conform de principaele aenneminghe ends tot den seluen
eynde souden strecken, immers soo men wilds ter goeder trouwen ends sonder bedrock (dat in sulcke saecke verre
behoort to sijn) handelen, aengesien dan pacifycque coophandelinge to drijuen ends openbaere oorloge to voeren,
sijn dingen grotelicx van malcanderen wij ckende , ends can nochte behoirt die tot het eerste expresselick
aengenomen is tot het tweeds door eenige onbekende ends secrete instructie, die als accessoir van het principael
most wesen, niet gedrongen to worden . Sulcx dat de heeren Bewinthebberen, soo sij eenighe redenen ofte billickheyt
wilden gebruycken, niet en souden connen ontkennen ofte den remonstrant competeerde voor sijns gedaene dienste van
haerluyder





12.
wel eenige eerlicke recompense, alhoewel sij geen souueraine heeren vande selue landen gemaect, nochtans door
dien sij de profijten daer van al tot eenige mi.lionen gouts genooten hadden ende noch dagelicx genietende warm,
to meet dwijle dselue den Admirael Heemskerck looffelicker gedacht. Voor het inbrengen van eene craecke soo heerlicken
beloont hadden, die toch niet int minste deel met de conquests vanden remonstrant conde gecompareert worden. Soo
veel de vereeringe der Ambonesen aen hem gedaen belangde, dat die hem remonstrant met Godt ende alder eeren was
toebehorende, als niet vuyt crachte vanden artyckel brieff ofte coophandelinge daer het geallegeerde 47 artikel
van is spreeckende, mast veel eer vande secrete instructie, daer hij sijn lijff ende leuen voor wagende anders
ongehouden toe was geweest, dock soo sij haer aen den seluen artikel buyten alle redenen wilden houden, datse dan
immers van gelij eke behoirden plaetse to geuen het 45 artikel, inhoudende dat die gems eenich periculoos exploict
deeds ofte to wege brachte door beveel vanden Admirael daer voor soude vereert worden bij de Be-
wynthebberen naer behooren, welek artikel de voorgaende redenen cesserende, met alle billicheyt oock
tot vordel van den remonstrant behoorde to militeren, die welcke gelij ck alle de werelt kennelicken is
soo heerlicke ende signals, iae royal exploict, met soo weynich behulps door Goods gratis to weege gebracht
ende vaste voet aldereerst in Indien op een soo bequame gelegen iae noodelicke plaetse voor onse natie
geseth hadde, daer toe bij hem to voren, noch in geen dienste vande generals Compaignie wesende, den wech
bereyt ende ten deele gemaect was. I) (variant aaa den kant geschreven :) Ofte hadden alreede door de
conquests vandien eenighe milionen gouts gepro$teert ende dageliok meerder vordel daer vuyt treckende.
Voort dat hot supplement van sijne maentgelden hem in geenre manieren en conde onthouden worden
als wel expresselicken bedongen en toegeseyt, gelijek hij oock met den hoochsten eedt bereyt was to beves-
tigen . Dat hem oock niet en stout to imputeeren haere negligentie, die sulex niet en hadden laten





13.
annoteren ende daer oock niet ouer behoirden vercort to worden, dewijle hij ter goeder trouwen als met luyden
van eere ende aensien, alleenlieken door woorden gehandelt hadde, vastelicken op tgeene sij hem toesey-
den vertrouwende . Derhaluen hij oock niet en conde dencken dat sij tselue mosten achterwegen gelaten
hebben, duerdien sij doen seyden van meeninge to wesen voortaen geenen Admirael meerder gagie to
geuen ende alsoo hot onnodich geacht hadden om aengeteyckent to worden, daer bij voegende dat hem niet
en conde in de wege sijn de qualiteyt vanden Admirael Matelieff, die sij allegeerden eon Bewynthebber
to sijn ende dat daer ouer hem meerder gagie als andere mochte toegeleyt worden, dewijle simpelicken
geconditioneert ende versproocken was, dat ingevalle den naervolgenden admirael moor maentgelden be-
donge, hij insgelijx soo veel soude hebben ende genieten, sonder ander exceptie vande qualiteyt ofte
last die dselue soude mogen hebbe daer bij to doen, beneffens dien considererende dat den voorsz . Matelief
doen als Admirael inden dienst vande Compaignie ende niet als bewynthebber gevaeren was, oock dat hij re-
monstrant goon weyniger dienst als eenighe soo voor als nae hem geweest sijnde, dselue gedaen en hadde .
Euenwel sijn dselue allegation ende redenen sonder eenige vruchten bij de H . Bewynthebberen to doen ge-
passeert ende met dooue ooren aengehoort geworden, daeromme den remonstrant hem grootelicx vercort
vyndende ende nochtans geensins van meeninge wesende sijn recht met lange processes to vervolgen, ofte
hot ongelijek dat hem aengedaen wort met meerder moyten to beswaren, heeft gees naerderen wech ge-
weeten als hem tot V . E . H ., wien meede de saecke ten hoochsten is aentreffende, to addresseeren, demoe-
delicken versoeckende dat 11 .11 . gelieuen voor hem remonstrant aende voornoemde Bewynthebberen to inter-
cedeeren, ten eynde sijnen dienst met eenighe billicke ende eerlicke recompense als de redenen





14.
meede brengen geloont mogen worden . Immers dat hot geese hem soo deuchdelicken ende sonder eenighe contra
uersie is competeerende also sijn de nagelen hem bij de Ambonesen vereert, mitsgaders hem suppliant van
de maentgelden toegeseyt, sonder vender moyten hem mach volgen, to vreeden sijnde ist soot hot juweel-
ken, bij hem finder manieren als voor verhaelt vercregen, haer luyder noch to restitueren sulcx hij dat
ontfangen heeft . Verhoopende dat deese geluckige tijden, wanneer Godt almachtieh deese landen soo hooch-
gelicken heeft verheuen, niet en sullen met alsulcke vlecken als ondancbaer- ende ongerechticheyt sijn, aen
omen die hem in alder manieren soo getrouwelicken ende met soo grooten vordeel van sijn vaderlant ende
de Oost-Indische Compaignie gequeeten heeft, besmet worden, dwijle hot fundament van alle welgestelde
regieringe rode rechte belooninge ende strafhnge des goets ende quaets, waer toe V . E. H, met soo hooge
macht ende authoriteyt van Godt gestelt sijn, is consisteerende, daer van de exemple tot groot vordel in
toecomende tijden connen getrocken worden.
Dwelck doende etc.